καρβοαιμοσφαιρίνη

Ασταθής ένωση της αιμοσφαιρίνης (Hb) με διοξείδιο του άνθρακα, του τύπου HbCO₂. H δέσμευση του διοξειδίου του άνθρακα με την αιμοσφαιρίνη είναι αντιστρεπτή. Η κ. σχηματίζεται στα ερυθρά αιμοσφαίρια κατά τη διέλευσή τους από τα τριχοειδή των ιστών, οπότε ενώνονται με το CO₂ που σχηματίζεται στις θέσεις αυτές κατά την πορεία των μεταβολικών διεργασιών. Στους πνεύμονες, το CO₂ αποσπάται από την κ. που υπάρχει στα ερυθροκύτταρα και στη συνέχεια διαχέεται στις πνευμονικές κυψελίδες, προκειμένου να επιτραπεί η αντιστρεπτή δέσμευση του οξυγόνου με την αιμοσφαιρίνη. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι σε χαμηλές τιμές pH (δηλαδή υψηλές συγκεντρώσεις CO₂), η συγγένεια της αιμοσφαιρίνης για το οξυγόνο είναι μικρή, και το αντίθετο. Το φαινόμενο αυτό έχει μεγάλη φυσιολογική σημασία και αναφέρεται ως φαινόμενο Μπορ. Κατ’ αυτόν τον τρόπο διευκολύνεται η φυσιολογική ανταλλαγή των αερίων του οργανισμού σε δύο σημεία του σώματος: απόδοση του οξυγόνου στους ιστούς, οι οποίοι το χρειάζονται για την αναπνοή τους, αποδέσμευση του διοξειδίου του άνθρακα στους πνεύμονες –προκειμένου να απομακρυνθεί από τον οργανισμό– και δέσμευση εκ νέου του οξυγόνου.